Stener Victorin (2000)
Elisabet Stener-Victorin, Urban Waldenström
Effects of electro-acupuncture on anovulation in women with polycystic ovary syndrome
Acta Obstet Gynecol Scand 2000; 79: 180-188
Deze studie werd gepland om na te gaan of electro-acupunctuur (EA) oligo-anovulatie kon beïnvloeden alsook de samengaande endocriene en neuroendocriene parameters bij vrouwen met het polykystische ovaria syndroom (PCOS).
PCOS is een nogal vaak voorkomende storing, die van de eierstokhormonen naar de hypothalamus en hypofyse, met als gevolg storingen in het vrijmaken van GnRH (gonadotropin releasing hormone) dat verantwoordelijk is voor de productie van FSH en LH.
De oorzaak van PCOS is ingewikkeld en wellicht multifactorieel, en nog steeds bestaat onenigheid omtrent de vraag of de primaire oorzaak ervan te vinden is in de eierstokken of in het centraal zenuwstelsel. Twee hypothesen drijven nu boven, die beiden betrekking hebben op het zenuwstelsel, maar op twee verschillende niveaus.
De eerste hypothese veronderstelt dat PCOS veroorzaakt wordt door een onvoldoende centrale remming van GnRH door β-endorfine, waarvan we weten dat dit een sterke remmende werking uitoefent op de LH productie. Merkwaardig is ook dat men na stress verhoogde concentraties β-endorfine vindt. De tweede hypothese steunt op rattenproeven die aantonen dat PCOS gepaard gaat met verhoogde sympathische tonus in de ovaria met hormonale overreactie als gevolg.
De klassieke behandeling voor vrouwen met PCOS en anovulatie is de farmacologische ovulatie-inductie met als eerste keuze een antioestrogeen, meestal clomid. Deze behandeling is zeer efficiënt maar soms kan een alternatieve behandeling aangewezen zijn. Van electro-acupunctuur (EA) is geweten dat ze en het centrale β-endorfine-systeem en de sympathische tonus beïnvloedt.
Methodologie
24 vrouwen (tussen 24 en 40 jaar) met oligo-/amenorrhea werden in deze prospectieve studie opgenomen. De studieperiode werd bepaald als beginnend 3 maanden vóór de eerste EA behandeling tot 3 maanden na de laatste EA behandeling (10-14 behandelingen), in totaal 8-9 maanden. De menstruele en ovulatiepatronen werden bevestigd door optekenen van vaginale bloedingen en dagelijkse registratie van BBT (basal body temperature). Bloedstalen werden afgenomen een week vóór de eerste EA behandeling, een week na de laatste EA behandeling en 3 maanden na het einde.
Besluit
Herhaalde behandelingen veroorzaken regelmatige ovulaties in 38% van de vrouwen met PCOS. Deze groep vrouwen met goed resultaat had een minder androgeen hormonaal profiel en een minder uitgesproken gestoord metabolisch patroon vóór de aanvang van de behandeling dan de groep die niet beantwoordde. Dus voor de lichte gevallen van PCOS zou EA een alternatief bieden voor farmacologische ovulatie-inductie.
Commentaar
In acupunctuur zijn zowel fysiologische als psychologische mechanismen betrokken. Het is duidelijk dat vergelijkende gerandomiseerde studies noodzakelijk zijn samen met echografisch onderzoek om precies vast te stellen wat er gebeurt ter hoogte van de ovaria en om niet specifieke effecten uit te sluiten. Dus voor lichte gevallen van PCOS zou EA eventueel als alternatief kunnen worden gebruikt, maar deze studie bewijst zeker niet dat een eventueel succes een rechtstreeks gevolg is van de EA gepaard gaat met het ontbreken van een eisprong, vermannelijking, zwaarlijvigheid en neiging tot diabetes.
De endocriene kenmerken van PCOS zijn verhoogde serum concentraties androgenen en LH en verlaagde concentraties SHBG of sex hormone binding globulin. De anovulatie hangt samen met storingen in feedback.